این پایان نامه در مورد هوش معنوی و با عنوان ماهیت رشد در هوش معنوی و مولفه های آن در آموزه های دینی می باشد. چالز مارك( 2004 ) هوش معنوی را جنبه هاي شناختي و عاطفي ذات ما را در بر مي گيرد، و به عنوان جزئي از هوش كلي است، كه بصيرت، تجربيات، و ماوراء را شامل مي شود(Crichton,2008:10) آگاهی هشیارانه و سازگاری با وقایع و تجارب زندگی و پرورش خود آگاهی از جمله عوامل اصلی رشد هوش معنوی تلقی می شوند. وگان معتقد است هوش معنوی از طریق افزایش وسعت نظر و داشتن نقطه نظرهای مختلف، حساسیت زیاد نسبت به تجارب و واقعیاتی نظیر حالت تعالی (ماورایی) و موضوع های معنوی و فهم عمیق تر نمادها افزایش می یابد (نازل، 2004).

هوش معنوی را می توان با تمرین های مختلف توجه، تغییر هیجانات و تقویت كردن رفتارهای اخلاقی افزایش داد، زمانیكه موضوعات هیجانی یا اخلاقی حل نشده باقی می مانند از رشد معنی جلوگیری می كنند. بلوغ معنوی به عنوان یكی از جلوه های هوش معنوی، شامل درجه ای از بلوغ هیجانی و بلوغ اخلاقی (روحیه اخلاقی) و رفتار اخلاقی می شود و خردمندی و دلسوزی برای دیگران را صرف نظر ا جنس، قومیت، سن یا نژاد در بر می گیرد (وگان، 2002).

زهر و مارشال معتقدند هوش معنوی از طریق جستجوی معنای اصلی موقعیت ها، مطرح كردن «چرا» برای مسائل و تلاش برای برقراری ارتباط میان رویدادها رشد، می كند. همچنین یادگیری و گوش دادن به پیام های شهودی راهنمایی كننده با صدای درونی، متفكر بودن، بالا بردن خود آگاهی، آموختن از اشتباهات و صداقت داشتن با خود باعث افزایش هوش معنوی می شود (نوبل، 2001؛ زهر و مارشال، به نقل از نازل، 2004).در بررسی اخیر رابرت فورمن، افرادی که دارای سنين مختلفی بودند، معنویت را مفهومی تجربه ای  می دانستند تا فراعقلی . تمرین های تأملی مانند مراقبه، به این دلیل که وابسته به آشنایی با سه روش متمایز دانستن است، برای پالایش هوش معنوی مناسب به نظر می رسد. سه روش دانستن عبارتند از: حسی ، عقلی  و تأملی.  
به نظر می رسد این سه روش دانستن، بخش جدایی ناپذیری از هوش معنوی هستند که بعضی از افراد نشان می دهند (وگان، 2003).

آگاهی هشیارانه و سازگاری با وقایع و تجارب زندگی و پرورش خود آگاهی از جمله عوامل اصلی رشد هوش معنوی تلقی می شوند. علاوه بر این، بعضي از روش ها، راهبردها و تمرین ها برای رشد آن مفید تلقی می شوند؛ مثلاً وگان معتقد است هوش معنوی از طریق افزایش وسعت نظر و گشودگی و داشتن نقطه نظرهای مختلف، حساسیت زیاد نسبت به تجارب و واقعیاتی نظیر حالت تعالی  (ماورایی) و موضوع های معنوی، فهم عمیق تر نمادها و بازنمایی افسانه ها و کهن الگوهای ناهشیار کشف نشده افزایش می یابد (نازل، 2004، 62).هوش معنوی را می توان با تمرین های مختلف توجه، تغییر هیجانات، و تقویت کردن رفتارهای اخلاقی افزایش داد. این تمرین ها منحصراً متعلق به یک دین خاص یا آموزش معنوی خاص نیستند. گرچه هوش معنوی با رشد شناختی، هیجانی یا اخلاقی مرتبط است، ولی نمی توان آن را با هیچ یک از آنها برابر دانست(وگان، 2003).

فهرست مطالب
2-2)هوش معنوی    2
2-2-1) هوش    2
2-2-2)معنویت    3
وگان بعضی از خصوصیات معنویت را چنین عنوان کرده است:    5
از سوي دیگر، معنویت داراي سه بعد است:    5
2-2-3)هوش معنوي    6
فریدمن و مک دونالد  پس از مرور معانی مختلف معنویت، مؤلفه های مهم آن را چنین عنوان می نمایند:    11
بروس لیچفیلد   مشخصات هوش معنوی را چنین مطرح می کند:    12
جدول 1 : تعاريف هوش معنوي به همراه نام و سال ارائه (محقق)    12
2-2-4)جايگاه هوش معنوي در سازمان    14
2-2-5)مقايسة رفتار افراد داراي هوش معنوي قوي و افراد داراي هوش معنوي ضعيف    17
جدول 2.مقایسه رفتار افراد داراي هوش معنوي قوي و افراد داراي هوش معنوي ضعیف    17
2-2-6)بررسي الگوهاي رايج هوش معنوي    19
۱. الگوي ايمونز    19
۲. الگوي امرام و دراير    21
۳. الگوي سيسك و تورنس    21
۴. الگوي زوهار( ۲۰۰۴)    22
2-2-7)ابعاد هوش معنوی بر اساس دیدگاه زوهر و مارشال    25
2-2-8)مولفه های ۱۲ گانه هوش معنوی :    25
2-2-9)برخي از مؤلّفه هاي هوش معنوي در آموزه هاي ديني    28
2-2-10)رشد هوش معنوی    30
2-2-11)هوش معنوی و سلامت روانی    33
2-2-12)مقایسه هوش معنوی با هوشهای دیگر    33
شکل شماره 1ـ رابطه هوشها (ویگلزورث، 2004)    34
جدول شماره 3ـ مقايسه هوش معنوي و هوش متعارف (مک هاوک، 2002).    35
2-2-13)اجزاء هوش معنوی:    36
2-2-14)مدل های هوش معنوی    37
2-2-14-1) مدل وگان:    37
2-2-14-2)مدل بروس لیچفیلد    38
2-2-14-3)مدل ایمونز    38

پیشینه تحقیق در مورد هوش معنوی
2-3-1) تحقیقات انجام شده هوش معنوی در داخل کشور    41
2-3-2)تحقیقات انجام شده هوش معنوی در خارج کشور    44
منابع    45